Η κολπική μαρμαρυγή είναι η συχνότερη αρρυθμία (=διαταραχή του καρδιακού ρυθμού). Εμφανίζεται στους άνδρες συχνότερα από ότι στις γυναίκες. Η συχνότητα εμφάνισής της αυξάνεται όσο αυξάνεται και η ηλικία.
Τι είναι η κολπική μαρμαρυγή;
Πρόκειται για μια χαοτική ηλεκτρική δραστηριότητα η οποία προέρχεται από τις πνευμονικές φλέβες κοντά στην έκφυση (το σημείο σύνδεσής) τους στον αριστερό κόλπο ( οι πνευμονικές φλέβες -φυσιολογικά είναι 4- μεταφέρουν το οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες στον αριστερό κόλπο). Αυτή μεταδίδεται στο μυοκάρδιο των κόλπων, και προκαλεί την διέγερσή τους με συχνότητα πάνω από 300 φορές το δευτερόλεπτο.
Ευτυχώς λόγω της λειτουργίας του Κολποκοιλιακού κόμβου τα ερεθίσματα αυτά δεν μεταδίδονται 1:1 στο μυοκάρδιο των κοιλιών αλλά μόνο μερικά από αυτά.
Έτσι προκύπτει ένας συνήθως ακανόνιστος καρδιακός ρυθμός με ποικίλη καρδιακή συχνότητα ανάλογα με την αγωγή από τον Κολποκοιλιακό κόμβο.
Αν και η κολπική μαρμαρυγή εμφανίζεται συχνότερα σε ασθενής με υπάρχουσα καρδιακή νόσο, μπορεί να εμφανιστεί σε κατά τα άλλα υγιείς καρδιές, αλλά και σε σχέση με νοσήματα εκτός του καρδιαγγειακού συστήματος.
Καταστάσεις που προδιαθέτουν στην εμφάνιση κολπικής μαρμαρυγής είναι μεταξύ άλλων η υπερτασική καρδιακή νόσος, βαλβιδικές διαταραχές (ειδικά της μιτροειδούς βαλβίδας), υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, παχυσαρκία, υπνική άπνοια, και ο υπερθυρεοειδισμός.
Πως μπορεί να ταξινομηθεί η κολπική μαρμαρυγή;
Μπορεί να ταξινομηθεί σε παροξυσμική , επιμένουσα και χρόνια κολπική μαρμαρυγή, καθώς και σε βαλβιδική ή χωρίς υποκείμενη καρδιοπάθεια.
Τι συμπτώματα προκαλεί η Κολπική μαρμαρυγή;
Το φάσμα συμπτωμάτων που προκαλούνται από την κολπική μαρμαρυγή είναι ευρύ. Από την μια μεγάλο ποσοστό των ασθενών είναι ασυμπτωματικοί, ειδικά αν η καρδιακή συχνότητα είναι στα φυσιολογικά πλαίσια και ο καρδιακός παλμός όχι πολύ ανώμαλος. Αυτό εξηγεί γιατί συχνά η κολπική μαρμαρυγή διαγιγνώσκεται στα πλαίσια διερεύνησης μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Άλλοι ασθενείς παραπονούνται για αίσθημα παλμών, ταχυκαρδίες, βραδυκαρδίες, δύσπνοια, αίσθημα δυσφορίας στον θώρακα, θωρακικό πόνο, ζάλη, αδυναμία, συγκοπτικά επεισόδια, ή εύκολη κόπωση.
Γιατί είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τους ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή;
Το κυριότερο πρόβλημα που σχετίζεται με την παρουσία κολπικής μαρμαρυγής είναι αύξηση του θρομβοεμβολικού κινδύνου, του κινδύνου δηλαδή θρόμβοι, που στην συγκεκριμένη περίπτωση μπορούν να δημιουργηθούν στην καρδία, να μεταφερθούν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σε άλλα σημεία του σώματος φράττοντας κάποια αρτηρία. Αν αυτό το φαινόμενο συμβεί σε αρτηρίες του εγκεφάλου προκαλείται εγκεφαλικό επεισόδιο.
Αν και ένας ασθενής που παρουσιάζει συμπτώματα λόγω της κολπικής μαρμαρυγής, μπορεί να αναζητήσει ιατρική βοήθεια που πιθανόν να οδηγήσει στην έγκαιρη διάγνωση της αρρυθμίας, δυστυχώς σε ασυμπτωματικούς ασθενείς είναι δυνατόν η πρώτη εκδήλωση της αρρυθμίας να είναι στα πλαίσια κάποιου ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Πως μπορεί να γίνει η διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής;
Για να τεθεί η διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής χρειάζεται να καταγράψουμε την αρρυθμία στο καρδιογράφημα, είτε στα πλαίσια ενός καρδιογραφήματος ρουτίνας, ή στα πλαίσια κάποιας εξέτασης που επιτρέπει την λήψη καρδιογραφήματος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (πχ. Holter).
Όπως και οι περισσότερες αρρυθμίες έτσι και η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να εμφανίζεται ανά διαστήματα/επεισόδια, ειδικά κατά την αρχή της πορείας της. Αν και αυτό μπορεί να συνεπάγεται ότι ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή να μην έχουν συνεχώς συμπτώματα, εντούτοις δυσχεραίνει τον εντοπισμό της αρρυθμίας αυτής στο καρδιογράφημα.
Αυτό σημαίνει ότι η καταγραφή ενός φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού σε κάποιον ασθενή δεν μπορεί να αποκλείσει την παρουσία κολπικής μαρμαρυγής. Για αυτό τον λόγο χρειάζεται ειδικά σε συμπτωματικούς ασθενείς να γίνεται Holter, για να αυξήσουμε τις πιθανότητες καταγραφής της κολπικής μαρμαρυγής. Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί επανειλημμένη τοποθέτηση Holter για να μπορέσει να τεθεί η διάγνωση.
Σε ασθενείς με εμφυτευμένο βηματοδότη, απινιδωτή ή Implantable Loop Recorder (=εμφυτεύσιμος καταγραφέας αρρυθμιών) μπορούμε κατά την ανάκριση της συσκευής να εντοπίσουμε επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής.
Σήμερα η τεχνολογική εξέλιξη επιτρέπει επίσης με εξωτερικούς καταγραφείς αρρυθμίας (External event recorder /External event monitor) να γίνει καταγραφή καρδιογραφήματος όταν εμφανίζονται συμπτώματα, ευκολύνοντας έτσι την διάγνωση της Κολπικής μαρμαρυγής.
Στο ιατρείο μας μπορούμε ήδη να παρέχουμε τέτοιες συσκευές στους ασθενείς μας για να εκμαιεύσουμε την διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής, όταν αυτή δεν μπορεί να γίνει με άλλα μέσα.
Έχω Κολπική μαρμαρυγή, τι πρέπει να κάνω;
Ένας ασθενής με κολπική μαρμαρυγή χρειάζεται διερεύνηση για να αποκλειστούν υποκείμενα καρδιακά νοσήματα καθώς και μεταβολικά νοσήματα (υπερθυρεοειδισμός, ηλεκτρολυτικές διαταραχές) που μπορούν να σχετίζονται με την κολπική μαρμαρυγή. Υπολογίζοντας τον θρομβοεμβολικό κίνδυνο μέσω ενός συστήματος βαθμονόμησης (CHA2DS2Vasc Score), καθορίζουμε αν ο ασθενής χρειάζεται να λαμβάνει αντιπηκτική αγωγή ή όχι (Δεν χρειάζονται όλοι οι ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή αντιπηκτική αγωγή).
Τέλος καθορίζεται με βάση τα συμπτώματα πως αντιμετωπίζεται η κολπική μαρμαρυγή (αντιαρρυθμικά σε μόνιμη βάση ή κατά περίπτωση, καρδιομετατροπή (=Ανάκτηση του φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού) είτε με φάρμακα είτε με ηλεκτρισμό, κατάλυση είτε με ραδιοσυχνότητες είτε με κρυο-μπαλόνι, έλεγχος καρδιακής συχνότητας). Η απόφαση για την αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής γίνεται εξατομικευμένα για κάθε ασθενή ξεχωριστά.
Τι είδη αντιπηκτικής αγωγής υπάρχουν;
Τα από του στόματος αντιπηκτικά χωρίζονται στους αναστολείς της βιταμίνης Κ (κουμαρινικά αντιπηκτικά, πχ βαρφαρίνη), και στα αντιπηκτικά νεότερης γενιάς (ΝΟΑC = Non-Vitamin-K Oral anticoagulants). Επίσης υπάρχουν τα ενδοφλέβια αντιπηκτικά (πχ ηπαρίνη) καθώς και οι ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους για υποδόρια χρήση (πχ. Enoxaparin).
Για να είναι αποτελεσματικά τα κουμαρινικά αντιπηκτικά απαιτούνται συχνοί εργαστηριακοί έλεγχοι της πηκτικότητας του αίματος, η οποία θα πρέπει να παραμένει σε στενό εύρος για την αύξηση της αποτελεσματικότητας και ασφάλειας της αντιπηκτικής αγωγής. Ανάλογα με τα αποτελέσματα της πηκτικότητας του αίματος η δόση διαφοροποιείται συχνά. Επίσης αλλαγές στην διατροφή / φαρμακευτική αγωγή μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την δράση του φαρμάκου, αυξάνοντας τον κίνδυνο για ανεπιθύμητες ενέργειες (πχ αιμορραγίες) ή αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης θρομβοεμβολικού επεισοδίου όταν η δράση του φαρμάκου μειώνεται.
Αυτά δεν ισχύουν για τα NOAC, τα οποία σε σύγκριση με τα κουμαρινικά αντιπηκτικά αποδείχτηκαν ασφαλέστερα και αποτελεσματικότερα όσον αφορά την μείωση των θρομβοεμβολικών επεισοδίων στους ασθενείς με Κολπική μαρμαρυγή.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Κοινότητας, σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή, πρώτη επιλογή αντιπηκτικής θεραπείας είναι τα νεότερα αντιπηκτικά, εφόσον δεν έχουν κάποια αντένδειξη για την λήψη τους .
Χρειάζεται αλλαγή στον τρόπο ζωής ασθενών με κολπική μαρμαρυγή;
Η απώλεια βάρους, μείωση της λήψης καφέ και αλκοόλ, καθώς και ήπιας-μέτριας έντασης άσκηση μπορεί να μειώσει την συχνότητα εμφάνισης επεισοδίων κολπικής μαρμαρυγής. Επίσης η μείωση ή διακοπή του καπνίσματος οδηγεί στην μείωση των επεισοδίων της κολπικής μαρμαρυγής.
Ασθενείς που λαμβάνουν κουμαρινικά αντιπηκτικά (πχ βαρφαρίνη) θα πρέπει να έχουν μια ισορροπημένη διατροφή, αποφεύγοντας γρήγορες αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες τροφών με μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη Κ (πχ λάχανο/κραμπί, μαρούλι, αβοκάντο κ.α.).